Steven Pinker, notoir midwit en stupid person's smart person, heeft weer een nieuw boekie geschreven dat ik niet ga lezen. Na knallers over hoe de wereld van nu objectief!!!1 beter is dan vroeger en de verlichting ons niets dan goeds heeft gebracht, trekt deze kruisridder der rationaliteit nu ten strijde tegen de Vijanden der Rede.

"De mensheid is slimmer dan ooit, maar lijkt zich tegelijkertijd te verliezen in nepnieuws en complottheorieën. Steven Pinker legt uit wat rationeel denken is en waarom we het nu zo hard nodig hebben."

Volgens Pinker zelf is rationaliteit niets anders dan instrumentele rede. De rede kan je niet zeggen waarom je van A naar B zou willen en niet naar C of blijven bij A, maar wel wat de snelste weg is. Puur technologisch nutsdenken dus. Wie dit pad bewandelt, stuit echter vroeg of laat op wat Georges Bataille de utilistische paradox noemde: als alle nut een verderop gelegen doel dient, moet het nut van nut uiteindelijk nutteloosheid zijn. Dit is dan ook waarom we juist door de technologische ontwikkelingen sinds de industriële revolutie zo'n leegte ervaren. 

Dus wat doe je dan, als gevoelens van zinloosheid pandemische proporties aannemen ten gevolge van hyperrationalisatie? Juist, je gooit er nog meer rationaliteit tegenaan!

"In ‘Rationaliteit’ legt Steven Pinker de belangrijkste instrumenten voor rationeel denken uit, leidt de lezer door de basisprincipes van logica, kritisch denken, waarschijnlijkheid, correlatie en causaliteit, en helpt ons om alleen en met anderen rationele keuzes te maken. Redelijkheid is de belangrijkste troef waarover burgers en bestuurders beschikken. Het onderwerp kan bijna niet actueler. Hoe is het mogelijk dat de menselijke soort de grootste wetenschappelijke inzichten heeft verworven en tevens almaar meer nepnieuws, complottheorieën als QAnon en post-truth-retoriek produceert? In de eenentwintigste eeuw bereikt de mensheid nieuwe hoogten van wetenschappelijk inzicht – en lijkt tegelijkertijd haar verstand te verliezen."

Pinker ontpopt zich hier als missionaris. In al zijn verheven onbaatzuchtigheid gaat onze krullenbol die arme ongewassen complotdenkertjes weleens even leren hoe je dan wel logisch en rationeel moet denken. Die verdwaalde zielen weten niet beter!

Je moet wel oliedom zijn om te denken dat je de volkswoede die overal in de westerse wereld de kop opsteekt, kan verhelpen door een lesje logisch denken en rationaliteit. Toegegeven, de manier waarop wappies uiting geven aan hun onvrede scoort niet altijd even hoog op gebied van intellectueel raffinement, maar het gevoel dat ze genaaid worden is 100% gerechtvaardigd. 

En laten we niet doen alsof er niet meer dan genoeg denkers en filosofen zijn die wel op een intellectueel verantwoorde manier hun bezwaren uitspreken. De hoofdstroommedia kiest er echter keer op keer voor de mensen die het minst geëquipeerd zijn om met de media om te gaan voor het voetlicht te brengen. Anders zagen we wel vaker mensen als Mattias Desmet, Dick Bijl en Ad Verbrugge in de praatprogramma's.

Hiermee is overigens niet gezegd dat rationaliteit an sich iets verkeerds is. Ware rationaliteit toont de weg naar het bovenrationele, zoals de ladder van Wittgenstein ook omgegooid kan worden na hem beklommen te hebben. Het probleem is dat Pinkers rationaliteit in werkelijkheid pseudo-rationaliteit is die wortelt in angst voor het onbekende.

Enfin, Pinker heeft weer een boekje geschreven waarmee midwits over de hele wereld hun vooroordelen bevestigd horen worden door een Harvard-midwit teneinde hun ego's te strelen en het bord van gewapend beton voor hun kop te verstevigen. Eenmaal echter zullen ze het zogenaamd irrationele wat ze uit alle macht weg proberen te drukken in de ogen moeten kijken. Het onderdrukte wreekt zich altijd.